တၢ်မုၢ်လၢ်ဖးဒိၣ်

တချုးခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်အကတီၢ်ဘၣ် ဖဲတၢ်မၤအါတနံၤ, လၢယခိၣ်ဃၢၤလံာ်ပရၢတၢး လၢအပှဲၤဒီး ပှၤကညီၤတဖၣ်အကျါန့ၣ်, ပိာ်မုၣ်သးပှၢ်တဂၤ လဲၤဃီၤဝဲဆူလံာ်ပရၢစီၣ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. စရ့ဖိလၢ အသးစူၤတဂၤ ကွၢ်ဝဲသးပှၢ်မုၢ်လဲၤတၢ်ဃၢဃၢ, ဒီးအဝဲဆၢဂ့ၤ ဒီးစံးဝဲ “ဟါလိၣ်, သးစၢ်မုၢ်ဖိဧၢ” န့ၣ်လီၤ. အတၢ်ကတိၤအဖျၢၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်စံးဝဲလၢ တၢ်သးအိၣ်မၤစၢၤ မၤမုာ်တၢ်အပူၤဘၣ်ဆၣ်, ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပှၤတနီၤနီၤ ကပာ်အီၤ ဒ်တၢ်တပးကဲပှၤသးပှၢ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

လံာ်စီဆှံ ဒုးထံၣ်ပှၤလၢ တၢ်သးပှၢ်ထီၣ်အကတီၢ်န့ၣ် ထိၣ်ဂဲၤထီၣ် ပတၢ်မုၢ်လၢ်သ့ဝဲ န့ၣ်လီၤ. လၢ လူၤ ၂:၂၃ အပူၤပာ်ဖျါဝဲ, စီၤယိၤသးဒီးနီၢ်မၤရံ ဟဲစိာ်ဖိသၣ်ယ့ၣ်ရှူး ဆူတၢ်လုၢ်ဟံၣ် ဒ်သိးအကပာ်စီဆှံအီၤအကတီၢ်န့ၣ်, ကွၢ်ဃုာ်လၢ ၂ မိၤ ၁၃:၂,၁၂ , ပှၤသးပှၢ်ခံဂၤ လၢအစူၢ်နာ်ယွၤတဖၣ်န့ၣ် သတူၢ်ကလာ်ဒိးန့ၢ်လီၢ်လၢ အကါဒိၣ်နီၢ်မးန့ၣ်လီၤ.

အဆိကတၢၢ်တဂၤ မ့ၢ်စီၤစူၤမ့းအိၣ်, ပှၤလၢအကွၢ်လၢ်တ့ၢ်မ့းရှံအၤ အါနံၣ်အါလါတဂၤန့ၣ်လီၤ. လၢ လူၤ ၂:၂၈-၃၁ အပူၤပာ်ဖျါဝဲ, အဝဲ “ဟံးထီၣ်အီၤလၢအစုလိၤ, ဒီးစံးထီၣ်ပတြၢၤယွၤ, ဒီးစံးဝဲဒၣ်, ကစၢ်ဧၢ, ဒ်နကလုၢ်နကထါအသိးန့ၣ်,…

တနံၤဘၣ်တနံၤ အတၢ်သန့ၤ

ဘၣ်တဂီၤ ယဖိအဆံးတဖၣ် ပာ်လီၤအသးလၢ အကပၢၢ်ထီၣ်ဆိဆိ ဒီးမၤအီၣ်မၤအီ ဂီၤတၢ်အီၣ်လၢအဂီၢ်ဒၣ်ဝဲလီၤ. ပလီၤဘှံးလီၤဘှါတ့ၢ် ဒီတနွံညါအဃိ, ယမါဒီးယၤ ပဂုာ်မံတုၤအစှၤကတၢၢ် ဂီၤနွံနၣ်ရံၣ် ဖဲမုၢ်ဘူၣ်နံၤဂီၤခီန့ၣ်လီၤ. သတူၢ်ကလာ် ယနၢ်ဟူ တၢ်သီၣ်ဖးဒိၣ်တမံၤလီၤ. ယစံၣ်ဟးထီၣ်လၢလီၢ်မံ ဒီးဃ့ၢ်သဘျိၣ်ဆူဟံၣ်ဖီလာ်တဆီ, ဒီးထံၣ်ဘၣ်ယဲ လီခီဖျၢၣ်သ့ၣ်ဖးလီၤကလဲသးတဘ့ၣ် ဒီးဘုကၠူၢ်လၢသ့ၣ်ဘၣ်ခိၣ်လိၤ ဒီတကဘျၣ်, ဒီးပဖိခွါ ယိၤနါဖိလၢအသးအိၣ်ယဲၢ်နံၣ်, ဂုာ်ကျဲးစၢးခွဲစီကွံာ် (ဖျါလၢ အဝဲဒွါဘၣ်အၢတၢ်) တၢ်အကပုာ်ဒီး စဲဘူးစဲထီအသးလၢ သ့ၣ်ဘၣ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ယဖိတဖၣ်န့ၣ် သၣ်ဝံၤလီၤဘဲဝဲဒၣ် ဘၣ်ဆၣ် တဃုထၢဝဲဒၣ်လၢ ကဃ့တၢ်မၤစၢၤဘၣ်. လၢတၢ်ယူာ်ဃီၤစုလၢ တၢ်သန့ၤသးအပူၤအလီၢ်န့ၣ်, အဝဲသ့ၣ်ဃုထၢတၢ်သဘျ့လီၤ. ဒီးတၢ်အစၢန့ၣ် လ့ၤတက့ၤ တမ့ၢ် တၢ်ဖီအီၣ်တ့ၤအီၣ် လၢအမုာ်အလၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ.

လၢပှၤကညီအကျိၤကျဲန့ၣ်, ဖိသၣ်တဖၣ် ကဘၣ်ဒိၣ်ထီၣ်လၢတၢ်သန့ၤ ဆူတၢ်သဘျ့န့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ်လၢ ပတၢ်ရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲဒီးယွၤတခီန့ၣ်, တၢ်ဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤ အခီပညီမ့ၢ်ဝဲ တၢ်သုးအသး လၢတၢ်သဘျ့ ဆူတၢ်သန့ၤသး လၢယွၤအလိၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ထုကဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢပမၤလိဂဲၤလိ ပတၢ်သန့ၤသးအဂီၢ်လီၤ. ဖဲကစၢ်ယ့ၣ်ရှူးသိၣ်လိအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်, ဃုာ်ဒီး ပဝဲခဲလၢာ်လၢအစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤအီၤတဖၣ်,…

တၢ်အဲၣ်အတၢ်မၤ

ဒီးကထၢၣ်ရ့ဘၢးခၣ်လံခရဲၣ်(မ)ပလၣ် (Dr. Rebecca Lee Crumpler) မ့ၢ် ပှၤအၤဖြံၤကၤ-အမဲရကၤမုၣ် (African American woman) အဆိကတၢၢ်တဂၤ လၢအမၤလိန့ၢ် ကသံၣ်သရၣ်အဒံၢ်ကရံၣ် (degree) န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဒီး လၢအတၢ်အိၣ်မူဒီတကတီၢ်ညါအပူၤ (၁၈၃၁-၉၅), အဝဲသ့ၣ်နီၣ်က့ၤဝဲလၢအဘၣ်“တၢ်တကနၣ်ဃုာ်အီၤ, တၢ်တဲဆါ, တဲဟးဂီၤအီၤ, ဒီးတၢ်တပာ်ဒိၣ်ပာ်ကဲအီၤ”န့ၣ်လီၤ. နာ်သက့ အဝဲဟ့ၣ်လီၤအသးလၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့ထီဘိ ဆူတၢ်ကူစါယါဘျါက့ၤတၢ် ဒီးမၤဝံၤမၤလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ် အတၢ်တိာ်န့ၣ်လီၤ. ခရဲၣ်(မ)ပလၣ် စံးသပှၢ်ပှၢ်လၢ ပှၤတနီၤ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ကဃုထၢစံၣ်ညီၣ်အီၤ လၢအပှၤကလုာ်ဒီး အတၢ်မ့ၢ်ပိာ်မုၣ်တဂၤအဖီခိၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်, ထီဘိအဝဲအိၣ်ဒီး တၢ်ကတဲာ်ကတီၤ မၤသီထီၣ်သး ဒီးတၢ်သူၣ်ဒူသးဒူ ဒ်သိးကလဲၤဝဲ ကိးဆၢကတီၢ် ဆူတၢ်လီၢ်ကိးပူၤဒဲး ဒ်မူဒါလီၤဘၣ်အီၤအသိး ဒီးမၤတ့ၢ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲနာ်ဝဲလၢ တၢ်ကူစါပိာ်မုၣ်ပိာ်မၢၤ ဒီးဖိဒံဖိသၣ်တဖၣ် ဒီးတၢ်အံးထွဲကွၢ်ထွဲ ကုၢ်လၢအဘၣ်တၢ်ပျၢ်လီၤလံအီၤတဖၣ် အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မၤယွၤအတၢ်လၢကျဲတဘိန့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢလီၤသးအုးဒိၣ်မးန့ၣ် မ့ၢ်လၢတဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ပတြၢၤမၤလၤကပီၤအီၤ တၢ်မၤလၢ အမၤဝဲတဖၣ်အဂီၢ် တုၤလီၤလၢနံၣ်တကယၤဃၣ်ဃၣ် လဲၤပူၤကွံာ်ဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်ဘၣ်.

ဆၢကတီၢ်တဖၣ်အိၣ်ဝဲ ဖဲပှၤလၢအအိၣ်ဝးတရံးပှၤတဖၣ်…

ခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ် အတၢ်ကပီၤ

လၢယမဲာ်အတၢ်ထံၣ်န့ၣ်, ခရံာ်အိၣ်ဖျဲၣ်သ့ၣ်တမုၢ်အံၤ ဖျါလီၤဂာ် ဒ်အကဲၤကပျီၤသးလၢမ့ၣ်အူပူၤန့ၣ်လီၤ. တမ့ၢ်လၢတၢ်ကပီၤအယီၤ(အတု) အပျံၤဘိဖိတဖၣ်အဃိဘၣ်, မ့မ့ၢ်လၢ မ့ၣ်အူနီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဘၣ်တၢ်ကွဲမုာ်ပှၤဆူ တံၤသကိးတဂၤအမူး လၢ “ပှၤကၠၢၢ်မၢၣ်လၢပျၢၤမၤဝဲ” (altdeutsche Tradition), ဖဲအဝဲသ့ၣ်ကတဲာ်ကတီၤဃာ်ဝဲ လုၢ်လၢ်ထူသနူတၢ်အီၣ်ဆၢအဝံၣ်အဘဲတဖၣ် ဒီးသ့ၣ်ဖိတထူၣ်လၢ တၢ်ဒွဲၣ်ဃာ်ပနဲတၢၣ်နီၢ်နီၢ်တဖၣ် လၢအလိၤန့ၣ်လီၤ. (လၢတၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢအဂီၢ်, သ့ၣ်ထူၣ်လၢတၢ်ကူးတဲာ်ဃာ်အီၤ သံကစဲးန့ၣ်, တၢ်ဒွဲၣ်ကပီၤဃာ်အီၤ ထဲတနၤဧိၤန့ၣ်လီၤ).

ဖဲယကွၢ်ကီ သ့ၣ်ထူၣ်လၢအဖျါဝဲ ဒ်မ့ၣ်အူအီၣ်အီၤအခါ, ယဆိကမိၣ်ထီၣ် စီၤမိၤရှ့အတၢ်သဂၢၢ်ဒီးယွၤ လၢတပှိာ် လၢမ့ၣ်အူပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲကွၢ်သိတဖၣ် လၢပှၢ်မုၢ်ကနၢအခါ, လၢတၢ်ကမၢကမၣ်အပူၤ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲ တပှိာ်လၢမ့ၣ်အူလၣ်အကျါ ဘၣ်ဆၣ် တဘၣ်တၢ်အီၣ်ကွံာ်အီၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲလဲၤသုးဘူးအသးဆူတပှိာ် ဒ်သိးအကလဲၤကွၢ်ထံအီၤအခါ, ယွၤကိးထီၣ်အီၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ကစီၣ်လၢအဟဲလၢ သပှိာ်မ့ၣ်အူအီၣ်အပူၤန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်အကစီၣ်ဘၣ်, မ့မ့ၢ် မ့ၢ်တၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ အတၢ်ကစီၣ်လၢပှၤအံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. ၂ မိၤရှ့ ၃:၈ ပာ်ဖျါဝဲ ယွၤထံၣ်ဘၣ်တ့ၢ် အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် အတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်လၢကုၢ်အလီၢ် လၢကီၢ်အဲၤကူပတူးအပူၤ ဒီးအဝဲ “ဟဲလီၤဒ်သိး (အ) ကမၤပူၤမၤဖျဲးအီၤ”…

နမ့ၢ်မတၤလဲၣ်

ပတမၤန့ၢ်ပဖိ အိၣ်အနံၣ်(၁၀)ဝံၤအလီၢ်ခံ ဖဲ(၂၀၁၁)နံၣ်န့ၣ်, ယမါဒီးယၤ ပဃုထၢလၢ ပကစးထီၣ်ကဒီးတၢ်လဲၤအသီ လၢထံကီၢ်အသီတဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်သုးလီၢ်သုးကျဲမ့ၢ် တၢ်လီၤသူၣ်ပိၢ်သးဝးဘၣ်ဆၣ်, ယဘၣ်ဟးထီၣ်ကွံာ်လၢ ယတၢ်လုၢ်အီၣ် သးသမူတၢ်ဖံးတၢ်မၤ လၢအမ့ၢ်တၢ်ဘိးဘၣ်ရၤလီၤ, ဒီးယသးသယုၢ်ဘၣ်က့ၤ တၢ်မၤအံၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအသး ဒ်ယကျဲဟါမၢ်, ဒီးယဃ့တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ ယသကိးလံၣ်ယၢၣ် (Liam) အအိၣ်န့ၣ်လီၤ.

လၢတၢ်သးအုးဒီး တၢ်သးဟးဂီၤအပူၤ, ယတဲလံၣ်ယၢၣ်, ‘ယကဘၣ်မၤ တၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် ယတသ့ၣ်ညါ နီတစဲးလၢၤဘၣ်’. အဝဲသံကွၢ်ယၤ,‘နတဘိးဘၣ်ရၤလီၤ တၢ်ဖဲအံၤလၢၤဘၣ်ဧါ’ယစံးဆၢအီၤယတမၤလၢၤဘၣ်. ‘ဒီးသုနီၢ်ဒီမိၤဝၤ အတၢ်ဘၣ်ထွဲအိၣ်အသးဒ်လဲၣ်’. အတၢ်ဆီတလဲတၢ်ဂ့ၢ်ခိၣ်တီ ဒုးကမၢကမၣ်ယၤ, ဒီးယတဲဘၣ်လံၣ်ယၢၣ်လၢ မဲရ့ၣ်(Merryn) ဒီးယၤ ပအိၣ်ဘၣ်လိာ်ဘၣ်စး ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်လီၤ. ပကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်တ့ၢ်ဘၣ် တၢ်သးဘၣ်ဒိတပူၤဃီ, ဘၣ်ဆၣ် ခီဖျိ တၢ်ကီတၢ်ခဲအံၤအဃိ ပအိၣ်ဘူးအါထီၣ်လိာ်သးန့ၣ်လီၤ.

အဝဲနံၤကမှံ ဒီးစံးဝဲ “တၢ်ဟ့ၣ်လီၤသးလၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်သးခုကစီၣ် အတၢ်သးကံၢ်လီၤ”. “အိ, ဟီၣ်ခိၣ်တဘ့ၣ်အံၤ အလီၢ်အိၣ်အါမး လၢကထံၣ်ဘၣ် ဟံၣ်ဃီလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်လီၤသးလၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့, ဒ်သုခံဂၤအသိး ဆံးအါလဲၣ်. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် သုတထံၣ်သ့ၣ်ညါဘၣ်.…